Muzeum Narodowe w Lublinie

Inwazja Hunów w 375 r. n.e. zapoczątkowała wielkie zmiany na mapie politycznej i etnicznej Europy. Rozpoczął się okres wędrówek ludów. W naszym regionie nastąpiło załamanie się osadnictwa o tradycjach okresu rzymskiego. Świadectwem niepokojów przypadających na ten okres są, między innymi, znaleziska skarbów. Wyjątkową rangę ma wśród nich skarb bursztynu z Basonii, który należy do największych znanych dotąd znalezisk z gotowymi wyrobami bursztynowymi.

Skarb bursztynu z Basonii składa się z paciorków oraz surowca bursztynowego. Około połowy V w. n.e. dostał się on w okolice Basonii zapewne w czasie transportu Wisłą znad Bałtyku. Dokładne miejsce jego odkrycia nie jest znane, gdyż dokonane zostało przypadkowo w 1914 r., a opisane w literaturze dopiero po 23 latach. Według relacji znalazców skarb miał zawierać około 300 kg brył surowca bursztynowego i około 30 kg gotowych paciorków. Obecnie w zbiorach Działu Archeologii Muzeum Lubelskiego znajdują się 253 paciorki bursztynowe, 11 brył surowca i kilkanaście fragmentów paciorków. Mamy tu do czynienia z bursztynem bałtyckim – sukcynitem. Paciorki należące do skarbu z Basonii zostały wykonane przy użyciu tokarki. Ze względu na ich różnorodny kształt można wyróżnić pięć typów paciorków. Najbardziej charakterystyczne są paciorki tarczowate, wypukłe, określane często jako tzw. „typ basoński”. Niektóre z paciorków są gładkie niezdobione. Inne posiadają ornament w postaci dookolnych bruzd. Ślady obróbki zachowały się na wyrobach bardzo dobrze. Nie ma śladów użytkowania, co świadczy o fakcie zdeponowania ich w ziemi w krótkim czasie od wyprodukowania. Potwierdza to kupiecki charakter skarbu.