Muzeum Narodowe w Lublinie

Pierwsze badania wykopaliskowe z ramienia Muzeum Lubelskiego przeprowadzono w roku 1951. Odtąd zbiory muzealne, do których wcześniej trafiały wyłącznie zabytki ofiarowane przez miłośników starożytności i przypadkowych znalazców, systematycznie wzbogacają się przede wszystkim o materiały pochodzące z badań terenowych prowadzonych przez pracowników Działu.
 
W efekcie zrealizowanych dotychczas prac badawczych baza źródłowa do poznania pradziejów, okresu średniowiecza i czasów nowożytnych naszego regionu uległa ogromnemu wzbogaceniu zarówno w sensie ilościowym jak i jakościowym. Wśród materiałów zabytkowych, datowanych w przedziale IX tys. p.n.e. - XIX w. n. e., znajdują się również te pochodzące z badań podejmowanych przez Konserwatorów Zabytków Archeologicznych, Pracownie Konserwacji Zabytków w Lublinie, Instytut Archeologii UMCS a w ostatnich latach przekazywane także przez prywatne firmy archeologiczne działające na naszym terenie. Do zbiorów Działu Archeologii w dalszym ciągu trafiają też zabytki przypadkowo odkrywane podczas różnych prac ziemnych.
 
Zgromadzone muzealia reprezentują wszystkie kultury pradziejowe rejestrowane na Lubelszczyźnie. Oprócz ceramiki, najliczniejszej w inwentarzu kulturowym, w zbiorach znajdują się narzędzia i broń z kamienia, metali oraz kości i rogu a także ozdoby z muszli, kości, miedzi, brązu, żelaza, fajansu, szkła oraz złota, numizmaty. Wśród wielu zabytków najwyższej rangi na szczególną uwagę zasługują:

• unikatowe w skali europejskiej, mające około 5 tys. lat, plastyczne przedstawienie pary zwierząt w zaprzęgu odkryte w Krężnicy Jarej,
• jedyny w swoim rodzaju skarb około 1000 paciorków fajansowych sprzed około 3700 lat pochodzący z badań w Horodysku - należy do najstarszych  znalezisk szkła na ziemiach polskich,
• skarb surowca i wyrobów bursztynowych z Basonii - jedno z największych znanych dotychczas z terenu Europy znalezisk z gotowymi wyrobami bursztyniarskimi datowany na 1 poł. V wieku n.e.

Oprócz materiałów zabytkowych w Dziale Archeologii przechowuje się dokumentację z badań terenowych oraz archiwum fotograficzne.